DAO (Merkezi Olmayan Otonom Organizasyon) Nedir?

DAO, Merkezi Olmayan Otonom Organizasyon’un kısaltmasıdır. Bu organizasyonlar blokzinciri üzerinde bilgisayar kodları ve projeler aracılığı ile yönetilir. DAO, merkezi bir otoriteye ihtiyaç duymadan kendi kendini yönetebilen bir platform olması amacıyla geliştirilmiştir. En kapsamlı blockchain tabanlı yapılardan bir tanesi olan DAO, birçok fonksiyona sahip ve çok büyük bir oluşum olabildiği gibi tek alana odaklanacak bir şekilde de geliştirilebilmektedir. 

Merkezi Olmayan Otonom Organizasyon (Decentralized Autonomous Organization), yapının baş harflerinin özelliklerini bünyesinde taşır. Bu platformlar bir merkez kontrolünde olmayan merkeziyetsiz yapıdadır. Sistemin içindeki tüm işlemler programlar aracılığı ile gerçekleştirildiği ve geliştirme durumu devamlı halde olduğu için işleyiş otomatik olarak ilerler. Bu nedenle DAO’lar otonomdur. Oluşumlar belirli bir amaç doğrultusunda kurulan organizasyonlardır. Kripto para platformlarının finansal işlemler için aracıları ortadan kaldırılmasında gerçekleştiği gibi DAO platformları ile hiyerarşik bir yönetim bulunmadan işlevlerini gerçekleştirebilen organizasyon ya da şirketler kurulabilmektedir. 

Sistemin kuralları ve işlem kayıtları genel olarak platform paydaşlarının oyları ile belirlenir. Her verinin blockchain üzerinde şeffaf bir şekilde kaydedildiği yapılarda değişiklik yapılması veya yeni bir karar alınması için teklif sunulur. Teklifin onaylanıp yürürlüğe girmesi de paydaşların oy çokluğu kazanıldığında gerçekleşir. Merkeziyetsiz şekilde çalışan organizasyonlarda ekonomik mekanizmalar kullanılarak üyelerin çıkarları ile eşleşme sağlanır. 

DAO Nasıl Çalışır?

DAO oluşumları herhangi bir merkezi otoriteye bağlı olmayan bir topluluk tarafından yönetilen bir yapıya sahiptir. Aynı zamanda kendi kendine çalışmasını sürdürebilen organizasyonlar üzerinde gerçekleşen her şey şeffaftır. Sistemin işleyişinin devam etmesi ve değişimler yapılması için akıllı sözleşmeler kullanılır. Akıllı kontratlar aracılığı ile gelen bilgilere dayanılarak emirler otomatik bir şekilde hayata geçirilir. Gerçekleştirilmek istenen yeni kurallar ise paydaşlara sunularak oylama yapılır. 

DAO üyeleri sisteme resmi bir sözleşme yerine ortak hedefler doğrultusunda gerçekleşen ağ teşvikleri ile birbirlerine bağlanır. Oy çokluğu sağlandığı takdirde onaylanan kuralların detayları ve işleyişi ile alakalı kodların tamamı halka açık bir şekilde belirtilir. Kuralların onaylanıp yürürlüğe girmelerinden sonra ise sistemin her üyesi işleyiş protokolünü denetleme hakkına sahip olur. DAO oluşumlarının protokolünü oluşturarak sistemin üyeler için yararlı olmasını sağlayan tüm kurallar blockchain ağı üzerinde kayıt altına alınır. Genel olarak DAO oluşumlarının kurulma amaçları ve çalışma düzenleri aynı hedefe sahip kişi veya kurumların şeffaf bir şekilde iş birliği yapabilmelerini sağlayan operasyon sistemi kazandırmaktır.      

DAO’nun Avantajları

DAO’lar kullanıcılarına merkeziyetsiz ve otonom bir yapı sunarak pek çok açıdan avantaj kazandırır. Sistemlerin işleyişinin şeffaf olması, işbirliği kurulması ve istenilen sonuçların hayata geçirilmesini kolaylaştırır. Fonların ne şekilde kullanılacağı, platformun işleyişi ve süreç takibinin transparan bir yapıda olması yatırımcılar için oldukça önemlidir. Ekosistemlerin herhangi bir otoriteye bağlı olmaması ve kullanıcıların oylarıyla kararların alınması ortak hedef doğrultusunda etkili sonuçlar elde etmeye yardımcı olur. Ayrıca sistemin kurallarının önceden belirlenmiş olması da kararların daha hızlı bir şekilde alınmasını sağlar. 

DAO’nun diğer bir avantajı ise fikir ortaya atmanın ve oylamanın belirli bir ücret karşılığı yapılmasıdır. Sistemin bu özelliği sayesinde fayda getirisi bulunmayacak öneriler yerine daha verimli fikirler ön plana çıkar. Böylece yatırımcılar hem zaman hem de fon tasarrufu yapma şansı elde eder.     

DAO’nun Dezavantajları

DAO’nun kullanıcılarına kazandırdığı avantajların yanı sıra dezavantajları da mevcuttur. Platformların yenilikçi ve merkeziyetsiz yapılarının blok zincir ağları dışında henüz işlem yapma kabiliyetlerinin bulunmaması dezavantajlardan bir tanesidir. DAO sistemlerinin belirli bir kitle tarafından yönetilmesi de bu hususta dikkat çeken noktalardan birisidir. Platformların bu özelliği alınan kararların niteliğinin sorgulanmasına neden olmaktadır. 

Yatırımcılarda endişe uyandıran bir diğer nokta ise ‘durdulamayan kod’ problemidir. Özellikle The DAO durumunda gerçekleşen saldırı sonrası birçok kişinin önemsediği bu husus, hatasız yazılan kodlarla bir problem olmaktan çıkarılabilmektedir. 

DAO Örnekleri

Kullanıcılar için yenilikçi ve şeffaf bir yapı sunan DAO örneklerini pek çok farklı sektörde görmek mümkündür. Merkeziyetsiz şekilde çalışan, paydaşlar arasında hiyerarşik bir düzen bulunmayan ve mutabakat kontrolü tarafından kontrol edilen sistem örnekleri yatırımcıların hedefleri doğrultusunda çok daha farklı alanlarda da gerçekleşebilir. Bitcoin ekosistemi de DAO örnekleri arasında yer alır. The DAO, DASH, AssangeDAO, Uniswap, SushiSwap ekosistemleri de DAO platformları arasında öne çıkanlardandır.  

The DAO Nedir?

The DAO, ticari ve kar amacı gütmeyen kuruluşların organize edilmesi ve fonlanması için geliştirilmiş merkeziyetsiz bir iş modelini hedefleyen bir oluşumdu. Token satışı yöntemi ile oldukça yüksek bir kitle fonlaması elde eden oluşum, özerk yapısı ile yatırımcı yönelimli bir yapıya sahipti. 2016 yılının Haziran ayında ise bir grup kullanıcı sistemin kodlarındaki açıktan yararlanarak fonların üçte birini yan bir hesaba çekti. Bu durum sonrasında The DAO fiilen geçersiz bir yapıya dönüştü.

DASH Nedir?

DASH, Bitcoin protokolünden çatallanan bir DAO oluşumudur. Açık kaynak bir yazılım olan DASH; eşler arası izlenemeyen işlemlere izin veren bir yapıya sahiptir. Sistemin madencilikten elde ettiği gelirin bir bölümü katılımcıların oyları sonucunda yatırım amaçlı kullanılmaktadır. Çeşitli finansal kuruluşları hayata geçiren ve böylece gelişimini sürdüren bir platform olan DASH, sistemin diğer faaliyetlerini de destekleyerek paydaşları için avantajlı bir ortam sunar. 

AssangeDAO Nedir?

AssangeDAO, WikiLeaks kurucusu Julian Assange’ın özgürlüğüne kavuşması için geliştirilen bir DAO oluşumudur. Organizasyonun düzenlediği kampanyalar da aynı hedef doğrultusunda getiri elde etmektedir. Kampanyanın düzenlendiği platform olan JuiceBox, Ethereum ağındaki en büyük finansmanlardan bir tanesi konumuna ulaşmıştır. 

Organizasyon, gelir seviyesinin yükselmesi için “Censored” isimli NFT koleksiyonunun da satışa çıkarılacağını açıkladı. Dynamic ve Dynamic Open Edition adlı iki bölümden oluşan koleksiyon ünlü dijital sanatçı Murat Pak, namı değer “Pak” tarafından geliştirildi. Koleksiyonun içeriği tam olarak bilinmemekle birlikte tutukluluk hali devam eden Assange’ın geçmişine dair izler taşıdığı tahmin edilmektedir. Koleksiyonun satışından elde edilecek olan gelirin konu hakkında farkındalık oluşturmak ve hukuk mücadelesinin giderlerini karşılamak amacıyla kullanılması planlanmaktadır.        

DAO Coin’leri

DAO coinleri, merkeziyetsiz yapıları ile bir otoriteye ihtiyaç duymadan varlıklarını sürdürme özelliğine sahiptir. Akıllı sözleşmelerle çalışan DAO oluşumlarında işlem yapmayı sağlayan tokenlerin değer aralıkları projelere bağlı olarak şekillenir. Öne çıkan DAO coinlerinden bazıları şunlardır:

• Uniswap – UNI
• Aave – AAVE
• Maker – MKR
• Curve DAO Token – CRV
• Dash – DASH

DAO’nun Geleceği

Şirket ve organizasyonların merkezi bir yapıya ihtiyaç duymadan işlem yapabilmelerini mümkün kılan DAO, hiyerarşik yapının ortadan kaldırılmasını sağlayarak piyasa dengelerinde önemli değişikliklere yol açmayı başarmıştır. Sistemin bu özelliği katılımcıların kontrol mekanizmasını bir arada yönetmesi sayesinde akılcı sonuçlar elde etmeye yardımcı olur. 

Aynı zamanda DAO oluşumlarının sistemleri gereği otonom yapıda olmaları sürdürülebilirlik açısından da oldukça avantajlıdır. Akıllı kontratlar sayesinde oluşabilecek durumların belirlenebilmesi ve hazırlıklı olunması organizasyon paydaşlar için diğer bir önemli noktadır. Çok sayıda sektörün ilgisini çeken DAO sistemi, yönetişim modellerinin değişiminde önemli bir paya sahip olma potansiyeline sahiptir. Böylesi köklü bir değişimin gerçekleşmesi zor ve uzun soluklu olacağından DAO oluşumlarının öneminin de süreç boyunca artması beklenmektedir.

Kripto para ile ilgili merak ettiğiniz tüm soruların yanıtlarına Felixo Exchange üzerinden kolayca ulaşabilirsiniz. Hemen Felixo Exchange’i indirin, 7/24 destek sunan profesyonel kripto platformumuzda BTC, ETH ve diğer altcoinleri güvenle alıp satmaya başlayın!